تعقیبات مشترک
از سفارشهای معصومین به نمازگزاران، خواندن ذکرها و دعاهایی پس از نماز است که به آنها تعقیبات گفته میشود. برخی از تعقیبات برای همه نمازها وارد شده و بعضی دیگر اختصاص به نماز خاصی دارد. در این درس بعضی از تعقیبات مشترک را میآموزیم. اکنون به بیان مختصری از این تعقیبات میپردازیم.
تعقیب اوّل
در روزی پرشکوه و عزّتآمیز، هنگامیکه پیامبر اعظمa با سپاهی عظیم پس از هشت سال دوری از زادگاهش، پیروزمندانه پای به سرزمین بطحاء نهاد، با یارانش جملاتی زیبا را در جایجای مکّه طنینانداز کرد. این شعارهای زیبا حاوی چنین پیامهایی بود:
- یگانگی معبود: «لا اِلـٰـهَ اِلّا اللهُ اِلٰهاً واحِداً».
- تسلیم بودن در برابر فرمان او: «وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمونَ».
- فقط خدای یگانه سزاوار بندگی است: «وَ لا نَعْبُدُ اِلّا اِیّاهُ».
- در بندگی او و پیروی از دین، هرگز شرک نورزیم و همه دستورات دین را گردن نهیم و در این راه از ناخشنودی مشرکان هرگز نهراسیم: «مُخْلِصینَ لَهُ الدّینَ، وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکونَ».
- خدایی را بندهایم که پدران و همة پیشینیان ما در تحت ربوبیّت و تدبیر او زیستهاند: «رَبُّنا وَ رَبُّ آبائِنَا الْاَوَّلینَ».
- همان خدایی را بندگی میکنیم که به وعده خود وفا کرد و عبد مخلص و پاکبازش رسول اللهs را یاری نمود و لشکریان مؤمنش را عزت بخشید و دشمنان متشکل او را شکست داد: «اَنْجَزَ وَعْدَه، وَ نَصَرَ عَبْدَه، وَ اَعَزَّ جُنْدَه، وَ هَزَمَ الْاَحْزابَ وَحْدَه».
- خدایی را بندهایم که فرمانروای عالم است و ستایش ویژة او است. میآفریند و میمیراند و خود زنده و پایدار است: «فَلَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ، یُحْیی وَ یُمیتُ، وَ یُمیتُ وَ یُحْیی، وَ هُوَ حَیٌّ لایَموتُ».
- برای او بندهایم که خوبیها تنها به دست او بوده، و او بر همه چیز تواناست: «بِیَدِهِ الْخَیْرُ، وَ هُوَ عَلٰی کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ».
تعقیب دوم
در دومین تعقیبی که در این درس آمده، از خداوند بزرگ، چنین درخواستهایی را داریم:
- هدایت الهی: «اَللّهُمَّ اهْدِنی مِنْ عِنْدِکَ».
- بهرهمندی از فضل و فزونبخشی خداوند: «وَ اَفِضْ عَلَیَّ مِنْ فَضْلِکَ».
- زیر سایه رحمت خدا قرار گرفتن: «وَ انْشُرْ عَلَیَّ مِنْ رَحْمَتِکَ».
- درخواست بارش برکات الهی بر ما: «وَ اَنْزِلْ عَلَیَّ مِنْ بَرَکاتِکَ».
تعقیب سوم
در تعقیب سوم، بزرگواری خداوند را با کردار ناقص و تقصیرهایمان مقایسه میکنیم و بهگونهای از درگاهش رحمت و آمرزش میطلبیم:
- به مغفرت خدا امیدوارتریم تا به اعمال خودمان: «اَللّهُمَّ اِنَّ مَغْفِرَتَکَ اَرْجـٰـی مِنْ عَمَلی».
- رحمت خداوند را بسیار گستردهتر و بیکرانتر از گناهان خود میدانیم: «وَ اِنَّ رَحْمَتَکَ اَوْسَعُ مِنْ ذَنْبی».
آنگاه دو عبارت ذکر شده در بالا به تعبیری دیگر بیان و بهگونهای درخواست عفو میشود:
- در مقابل گناه بزرگ ما، عفو خداوند بزرگتر است: «اَللّهُمَّ اِنْ كانَ ذَنْبی عِنْدَکَ عَظیماً، فَعَفْوُکَ اَعْظَمُ مِنْ ذَنْبی».
- اگر ما شایستگی رسیدن به رحمت الهی را نداشته باشیم، رحمت خدا آنقدر گسترده و بیکران هست که میتواند گناهان ما را نیز دربرگیرد: «اَللّهُمَّ اِنْ لَمْ اَکُنْ اَهْلاً اَنْ اَبْلُغَ رَحْمَتَکَ، فَرَحْمَتُکَ اَهْلٌ اَنْ تَبْلُغَنی وَ تَسَعَنی، لِاَنَّها وَسِعَتْ کُلَّ شَیْءٍ بِرَحْمَتِکَ یااَرْحَمَالرّاحِمینَ».
تعقیب چهارم
ائمّه معصوم، از ما خواستهاند که بخش مهمی از عقایدمان را در قالب این تعقیب بر زبان جاری کنیم و به این وسیله پس از هر نماز، با خدا و اسلام و پیامبر و جانشینان بر حقش بیعتی تازه کنیم.
- 1. اظهار خشنودی برخاسته از اعتقاد، نسبت به ربوبیّت خداوند: «رَضیتُ بِاللهِ رَبّاً».
- اظهار رضایت معتقدانه نسبت به اسلام که دین و آیین سعادتبخش ماست:
«وَ بِالْاِسْلامِ دیناً» - اظهار اعتقادی رضایتمندانه به نبوت پیامبرa: «وَ بِمُحَمَّدٍ ـ صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه ـ نَبِیّاً».
- ابراز خشنودی از اعتقاد به امامت و رهبری حضرت امیرالمؤمنین علیg و یازده فرزند از سلالهاش: «وَ بِعَلِیٍّ اِماماً، وَ بِالْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ وَ عَلِیٍّ وَ مُحَمَّدٍ وَ جَعْفَرٍ وَ موسی وَ عَلِیٍّ وَ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ الْحَسَنِ وَ الْخَلَفِ الصّالِحِ ـ عَلَیْهِمُ السَّلامُ ـ اَئِمَّةً وَ سادَةً وَ قادَةً».
- اذعان و سرسپاری به ولایت مطلقه آنان و بیزاری از دشمنانشان: «بِهِمْ اَتَوَلّـٰـی، وَ مِنْ اَعْدائِهِمْ اَتَبَرَّاُ».
- در پایان این تعقیب و دعا، از خداوند گذشت و سلامتی و آسایش در دنیا و آخرت طلب میکنیم: «اَللّهُمَّ اِنّی اَسْاَلُکَ الْعَفْوَ وَ الْعافِیَةَ وَ الْمُعافاةَ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ».
