کتاب پانزده گفتار شهید مطهری

اسلام و نیازهای جهان امروز

این سخنرانی در حدود سال 1347 در حسینیه ارشاد ایراد شده است.

بسم اللَّه الرحمن الرحیم. الحمد للَّه ربّ العالمین بارئ الخلائق اجمعین و الصلوة و السلام علی عبد اللَّه و رسوله و حبیبه و صفیه سیدنا و نبینا و مولانا ابی القاسم محمّد صلی الله علیه و آله و علی اله الطیبین الطاهرین المعصومین اعوذ باللَّه من الشیطان الرجیم. فَامَّا الزَّبَدُ فَیذْهَبُ جُفاءً وَ امّا ما ینْفَعُ النّاسَ فَیمْکثُ فِی الْارْضِ‏ «1».

اسلام و نیازهای جهان امروز. پس چنین فرض شده است که جهان امروز نیازهایی دارد. در جهان امروز نیازهایی وجود دارد، آنهم در سطح جهانی نه در سطح مثلًا ملی و قومی یا فردی. و ثانیاً خود به خود به ذهن شنونده محترم، این مطلب خواهد آمد که وقتی گفته می‏شود «اسلام و نیازهای جهانی» گوینده می‏خواهد درباره این مطلب سخن بگوید که یک سلسله نیازمندیها و دردمندیها در سطح جهانی و با مقیاس جهانی وجود دارد و ______________________________
(1) رعد/ 17

13

پانزده گفتار، ص: 14

این اسلام است تنها قدرتی که می‏تواند این نیازهای جهانی را رفع کند و این دردمندیهای جهانی را شفا بخشد.

اصل نیاز

اصل نیاز و احتیاج، اصلی است که در فلسفه و در علوم مورد استعمال زیادی دارد و اساساً خلقت بر اساس نیاز و احتیاج به وجود آمده است. بگذریم از آنچه که فلاسفه در باب مناط احتیاج به علت، می‏گویند احتیاج و امکان است، حتی در علوم جزئی نقش نیاز و احتیاج فوق العاده روشن شده است. نمی‏خواهم در مقدمه معطل بشوم، همین مقدار می‏خواهم اشاره کنم که در نظام آفرینش، تنها چیزی قابل بقاست که مورد نیاز بوده باشد و همان مورد نیاز بودن ضامن بقای اوست. به عبارت دیگر تنها چیزی قابل بقاست که اثر نیک و مفید نسبت به سایر اجزای عالم و پیکره عالم داشته باشد. اگر بی‏خاصیت و بی‏اثر باشد، محکوم به زوال و فنا و نیستی است.

قرآن می‏فرماید: فَامَّا الزَّبَدُ فَیذْهَبُ جُفاءً وَ امّا ما ینْفَعُ النّاسَ فَیمْکثُ فِی الْارْضِ. اوّل مثلی ذکر می‏کند. باران را مثل می‏زند که به کوهساران می‏بارد، سیلی جاری می‏شود، این سیل رودخانه‏ها و جویها را پر می‏کند. در برخوردی که این سیل [با اشیاء سر راه خود] می‏کند و به علت خلطهایی که پیدا می‏کند کفهایی بر روی سیل پیدا می‏شود. احیاناً و بلکه همیشه این کف روی سیل را می‏پوشاند. قرآن می‏فرماید مَثَل آنچه که مفید و حق است مَثَل آن سیل است و مَثَل آنچه که مفید و مؤثر و مورد نیاز نیست مَثَل آن کف روی آب است. کف می‏رود، هوا می‏شود ولی آب باقی می‏ماند و نتیجه می‏بخشد. بعد می‏فرماید به‏طور کلی: وَ امّا ماینْفَعُ النّاسَ فَیمْکثُ فِی الْارْض..

زیست شناسها می‏گویند در اعضا و جوارح پیکره یک موجود زنده،

14