آشنایی با قرآن جلد 11 شهید مطهری
آشنایی با قرآن جلد 11 شامل تفسیرسوره های دهر ، مرسلات ، نبأ و نازعات می باشد .
قسمتی از کتاب :
تفسیر سوره دهـر
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله ربّ العالمین بارئ الخلائق اجمعین و الصلوة و السلام علی عبدالله و رسوله و حبیبه و صفیه سیدنا و نبینا و مولانا ابی القاسم محمـّد (ص) و آله الطّیبین الطّاهرین المعصومین. اعوذ بالله من الشّیطان الرجیم :
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ. هَلْ اَتی عَلَی الاِْنْسانِ حینٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ یکنْ شَیئآ مَذْکورآ. اِنّا خَلَقْنَا الاِْنْسانَ مِنْ نُطْفَةٍ اَمْشاجٍ نَبْتَلیهِ فَجَعَلْناهُ سَمیعآ بَصیرآ. اِنّا هَدَیناهُ السَّبیلَ اِمّا شاکرآ وَ اِمّا کفورآ[1] .
[1] . دهر / 1 ـ 3.
11
سوره مبارکه هَلْ اَتی عَلَی الاِْنْسان است که هم به نام سوره «دهر» معروف است و هم به نام سوره «انسان». از آن جهت سوره «دهر» گفته می‌شود که کلمه «دهر» در آیه اول آن آمده است و از آن جهت سوره «انسان» گفته می‌شود که علاوه بر اینکه کلمه «انسان» در آیه اول آمده است، بحثی بسیار بسیار عمیق و لطیف درباره انسان در آیات اول این سوره مبارکه هست. به مضمون آیه اول توجه بفرمایید، می‌فرماید: هَلْ اَتی عَلَی الاِْنْسانِ حینٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ یکنْ شَیئآ مَذْکورآ. به صورت پرسش است: آیا بر انسان مدتی از روزگار گذشته است که در آن مدت چیز قابل ذکری نبوده است؟ یعنی آیا یک قطعه زمانی، یک قسمتی از دهر و روزگار بوده است که انسان در آن قطعه از روزگار چیز قابل ذکری نبوده است؟ به صورت استفهام و پرسش است.
استفهام انکاری و استفهام تقریری
در باب استفهام این مطلب در علوم ادبی مطرح است که استفهام (سؤال) گاهی استفهام حقیقی است یعنی در موردی است که کسی مطلبی را که نمی‌داند از شخص دیگر سؤال می‌کند و از او جواب می‌خواهد. ولی گاهی استفهام به منظور فهمیدن سؤال کننده نیست، بر عکس است، به منظور فهماندن به طرف مخاطب است. (از مثالهایی که عرض می‌کنم مطلب روشن می‌شود.) این هم اقسامی دارد، دو قسمش را عرض می‌کنم. به یک قسمش می‌گویند استفهام انکاری؛ یعنی انسان امری را که می‌خواهد مورد انکار قرار بدهد و از مخاطب هم این انکار را اعتراف بگیرد، به صورت سؤال مطرح می‌کند؛ یعنی مطلبی را که می‌خواهد انکار و نفی کند و بگوید این طور نیست و می‌خواهد این انکار را و اعتراف به اینکه این طور نیست از طرف بگیرد، به صورت استفهام و سؤال مطرح
12
