گفتن ِ ” الصلوة ُ خیرٌ من النوم ” در اذان نماز صبح

چگونگی تشریع اذان

از جمله مسائل مورد اختلاف بين مذاهب اسلامي، مسأله چگونگي اذان است. براي بحث در اين زمينه، ابتدا بايد چگونگي تشريع اذان مورد بررسي قرار گيرد. اگر به منابع روايي اهل سنت درباره اذان مراجعه كنيم، مي بينيم كه به تعدادي روايت ضعيف و مقطوع السند استناد كرده اند كه ريشه بعضي از آنها به اوهام و خيالات مي رسد، مثل اينكه به رؤيايي استناد مي كنند كه عبدالله بن زيد انصاري و عمربن خطاب آن را ديده بودند و اين به سبب مشاوره اي بود كه رسول خدا صلي الله عليه و آله با آنها در مورد اذان انجام داده بود.

اين روايات با هم در اين اختلاف دارند كه آيا >الصلاة خير من النوم<، از همان ابتدا جزيي از اذان بوده يا اينكه پيامبر به بلال دستور داده است كه آن را به جاي >حيّ علي خير العمل< بگويد يا اينكه بلال آن را بعد از رؤيا، به اذان اضافه كرده و پيامبر صلي الله عليه و آله آن را قبول كرده است يا اينكه بعداً دستور به اضافه كردن اين فقره داده است؟!

اين در حالي است كه اگر طايفه ديگري از روايات اهل سنت را مطالعه كنيم، مي بينيم كه در آنها تصريح شده است به اينكه فقره >الصلاة خير من النوم< از اجتهادات عمربن خطاب است كه بعداً به اذان اضافه شده است.

اما اگر در اين زمينه به بررسي روايات اهل بيت عليهم السلام بپردازيم، در مي يابيم كه كيفيت اذان اهل بيت، با اذان اهل سنت، با استناد به رواياتي كه اهل بيت عليهم السلام از جدّشان رسول الله صلي الله عليه و آله نقل كرده اند، تفاوت دارد.

—————————–

– روایات اذان در صِحاح و مَسانید

قبل از بررسي تفصيلي اين مسأله، بهتر است كه بعضي از مهم ترين رواياتي كه دربردارنده فقره >الصلاة خير من النوم< است را با بعضي از رواياتي كه فاقد آن است، مقايسه كنيم تا محور بحث بهتر روشن شود.

1. سنن ابن ماجه: محمد بن خالد بن عبدالله واسطي گفته است: پدرم، از عبدالرحمان بن اسحاق، از زهري، از سالم، از پدرش روايت كرده است كه پيامبراكرم صلي الله عليه و آله با مردم مشورت كرد كه چگونه آنها را به نماز فرا بخواند. در اين ميان عده اي پيشنهاد كردند كه شيپور زده شود، امّا آن حضرت، قبول نكرد، زيرا با كار يهوديان شباهت داشت. عده اي ديگر پيشنهاد كردند كه ناقوسي را به صدا دربياورند، اما آن حضرت صلي الله عليه و آله به خاطر شباهت به نصارا نپذيرفت تا اينكه مردي از انصار به نام عبدالله بن زيد و عمر بن خطاب، كيفيت اذان را در عالم رؤيا ديدند. مرد انصاري همان شب، رسول خدا صلي الله عليه و آله را از رؤياي خويش آگاه كرد و آن حضرت صلي الله عليه و آله دستور داد كه طبق همين رؤيا اذان بگويد.

زهري مي گويد: بلال در اذان نماز صبح، فقره >الصلاة خير من النوم<

را اضافه كرد كه رسول الله صلي الله عليه و آله نيز آن را تأييد كرد.(1)

2. ابوداود: مسدد براي ما از حرث بن عبيد، از محمد بن عبدالملك بن ابي محذوره، از پدرش، از جدش نقل كرده است كه به رسول خدا صلي الله عليه و آله عرض كردم: اي پيامبر خدا، اذان را به من ياد بده. آن حضرت صلي الله عليه و آله بر سرم دست كشيد و فرمود:

>مي گويي: الله اكبر، الله اكبر، الله اكبر، الله اكبر، اشهد ان لا اله الا الله، اشهد ان لا اله الا الله، اشهد انَّ محمداً رسول الله، اشهد انّ محمداً رسول الله؛ حيّ علي الصلاة، حيّ علي الصلاة، حيّ علي الفلاح، حيّ علي الفلاح. و اگر نماز صبح بود، مي گويي: الصلاة خير من النوم، الصلاة خير من النوم، الله اكبر، الله اكبر، لا اله الا الله<.(2)

3. مسند احمد: عبدالله، از پدرش، از يعقوب نقل كرده است: پدرم، از ابن اسحاق روايت كرده است: محمد بن مسلم زهري، از سعيد بن مسيب، از عبدالله بن زيد بن عبد ربّه روايت كرده است: رسول خدا صلي الله عليه و آله تصميم گرفتند كه براي اعلان وقت نماز، ناقوس بزنند؛ اما از اين كار كراهت داشتند، زيرا شبيه كار نصارا بود. آن شب در خواب بودم كه ديدم مردي نزديك من آمد در حالي كه دو لباس سبز بر تن دارد و ناقوسي را حمل مي كند، از او پرسيدم: اي بنده خدا، آيا ناقوس را نمي فروشي؟ گفت: آن را براي چه مي خواهي؟ گفتم: مردم را به وسيله آن به نماز دعوت كنيم. گفت: آيا راهي بهتر از اين را به تو ياد ندهم؟ گفتم: چرا. گفت: بگو: الله اكبر، الله اكبر، الله اكبر، الله اكبر، اشهد ان لا اله الا الله، اشهد ان لا اله الا الله، اشهد انَّ محمداً رسول الله، اشهد ان محمداً رسول الله، حيّ علي الصلاة، حيّ علي الصلاة، حيّ علي الفلاح، حيّ علي الفلاح، الله اكبر، الله اكبر، لا اله الا الله. سپس كمي صبر كرد و گفت: هنگام اقامه نماز بگو: الله اكبر، الله اكبر، اشهد ان لا اله الا الله، اشهد ان لا اله الا الله، اشهد انَّ محمداً رسول الله، اشهد ان محمداً رسول الله، حيّ علي الصلاة، حيّ علي الصلاة، حيّ علي الفلاح، حيّ علي الفلاح، قد قامت الصلاة، قد قامت الصلاة، الله اكبر، الله اكبر، لا اله الا الله. وقتي كه صبح شد، از خواب برخاستم و پيش رسول الله صلي الله عليه و آله رفته و رؤياي خود را تعريف كردم. پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: >اين رؤيا به خواست خدا، صادق است<. سپس دستور به اذان داد و بلال، آزاد كرده ابوبكر، مأمور اين كار شد و رسول خدا صلي الله عليه و آله را به نماز دعوت مي كرد. تا اينكه يك روز بلال با اذان، رسول اكرم صلي الله عليه و آله را به نماز صبح فراخواند، اما گفته شد كه پيامبراكرم صلي الله عليه و آله خواب است. بلال با صداي بسيار بلند فرياد زد: >الصلاة خير من النوم<، نماز از خواب بهتر است. سعيد بن مسيب مي گويد: بعد از اين كار، فقره مذكور در اذان نماز صبح گنجانيده شد.(3)

4. سنن دارمي: عثمان بن عمر بن فارس، از يونس، از زهري، از حفص بن عمر بن سعد مؤذن روايت كرده است: سعد در مسجد رسول خدا صلي الله عليه و آله اذان مي گفت. حفص گفته است: خاندان من براي من نقل كرده اند كه بلال به مسجد رسول خدا صلي الله عليه و آله آمد و اذان گفت تا آن حضرت صلي الله عليه و آله براي نماز صبح تشريف بياورد. گفته شد: او در خواب است. بلال با صداي بسيار بلند فرياد زد: >الصلاة خير من النوم<. بعد از آن، اين فقره به اذان نماز صبح اضافه شد.(4)

5. مجمع الزوائد: احمد بن محمد بن وليد أزرقي، از مسلم بن خالد، از عبدالرحيم بن عمر، از ابن شهاب، از سالم بن عبدالله بن عمر، از عبدالله بن عمر روايت كرده است: رسول خدا صلي الله عليه و آله در صدد بود كه به وسيله اي مردم را براي نماز جمع كند تا اين كه مردي از أنصار به نام عبدالله بن زيد در آن شب رؤيايي را ديد… تا اينكه مي نويسد: و بلال در اذان نماز صبح، فقره >الصلاة خير من النوم< را اضافه كرد و رسول خدا صلي الله عليه و آله آن را تأييد فرمود.(5)

6. همچنين در اين كتاب آمده است:

از بلال روايت شده است كه وي در اذان صبح مي گفت: >حيّ علي خير العمل<. تا اينكه رسول خدا صلي الله عليه و آله به وي دستور داد به جاي >حيّ علي خير العمل<، >الصلاة خير من النوم< را بگويد. (6)

بقیه مطالب در دانلود فایل می باشد .

برای داشتن فایل به صورت رایگان از طریق تماس با ما در ارتباط باشید.