مقدمهای بر جهان بینی اسلامی 5- انسان و ایمان شهید مطهری
کتاب جهان بینی اسلامی 5 شهید مطهری شامل سر فصل های زیر می باشد
جامعه تاریخ
قسمتی از کتاب :
پیشگفتار
نوع شناخت یک مکتب از جامعه و از تاریخ و طرز برداشت آن از ایندو، نقش تعیینکننده در ایدئولوژی آن مکتب دارد؛ از این رو ضرورت دارد در متن جهانبینی اسلامی طرز نگرش اسلام به جامعه و به تاریخ روشن گردد.
بدیهی است که اسلام نه مکتب جامعهشناسی است و نه فلسفه تاریخ. در کتاب آسمانی اسلام هیچ مطلب اجتماعی یا تاریخی با زبان معمول جامعهشناسی یا فلسفه تاریخ طرح نشده است، همچنان که هیچ مطلب دیگر اخلاقی، فقهی، فلسفی و غیره با زبان معمول و در لفافه اصطلاحات رایج و تقسیمبندیهای مرسوم بیان نشده است. در عین حال مسائل زیادی از آن علوم کاملًا قابل استنباط و استخراج است.
تفکر اسلامی درباره جامعه و تاریخ- که ما از آن جهت که به یکدیگر مربوطند و بعلاوه میخواهیم به اختصار درباره آنها بحث کنیم
13
آنها را در یک فصل قرار میدهیم- از اهمیت ویژهای برخوردار است که شایسته مطالعه و تحقیق است و مانند بسیاری از تعلیمات دیگر اسلامی نشانه عمق و ژرفایی این تعلیمات است.
البته ما از مسائل مربوط به جامعه و تاریخ آن اندازه طرح میکنیم که فکر میکنیم در
شناخت ایدئولوژی اسلام ضرورت دارد.
از جامعه آغاز میکنیم و سپس به تاریخ میپردازیم. مسائل جامعه اینهاست:
- جامعه چیست؟
- آیا انسان بالطّبع اجتماعی است؟
- آیا فرد اصیل است و جامعه انتزاعی، یا برعکس جامعه اصیل است و فرد انتزاعی، یا شقّ سوم در کار است؟
- جامعه و سنت
- آیا فرد در برابر جامعه و محیط اجتماعی مجبور است یا مختار؟
- جامعه در تقسیمات اولیه خود به چه نهادها و چه قطبها و چه گروههایی تقسیم میشود؟
- آیا جامعههای انسانی مطلقاً دارای یک ماهیت و یک نوعیتاند و اختلافات آنها از قبیل اختلافات افراد یک نوع است، و یا برحسب اختلاف منطقهها و شرایط زمانی و مکانی و درجه فرهنگها و تمدنها انواع متعدد و ماهیتهای مختلف میگردند و طبعاً جامعهشناسیهای متعدد مییابند و هر نوع از یک ایدئولوژی خاص میتواند برخوردار باشد مغایر با ایدئولوژی نوع دیگر؟ به عبارت دیگر، آیا همانطور که انسانها با همه اختلافات منطقهای و نژادی و تاریخی، از نظر جسمی نوعیت واحد دارند و قوانین پزشکی و فیزیولوژیک واحد بر آنها حکمفرماست، از نظر اجتماعی نیز نوعیت واحد دارند و سیستم اخلاقی و اجتماعی واحدی میتواند آنها را اداره کند و ایدئولوژی واحد میتواند
14