کلیات علوم اسلامی 2- کلام، عرفان، حکمت عملی شهید مطهری

کتاب کلیات علوم اقتصادی 2  شامل سه بخش می باشد

کلام                                            عرفان                                               حکمت عملی

قسمتی از کتاب :

درس اوّل: علم کلام‏

یکی از علوم اسلامی علم کلام است. علم کلام علمی است که درباره عقاید اسلامی یعنی آنچه از نظر اسلام باید بدان معتقد بود و ایمان داشت، بحث می‏کند به این نحو که آنها را توضیح می‏دهد و درباره آنها استدلال می‏کند و از آنها دفاع می‏نماید.

علمای اسلامی می‏گویند مجموع تعلیمات اسلامی سه بخش است:

الف. بخش عقاید، یعنی مسائل و معارفی که باید آنها را شناخت و بدانها معتقد بود و ایمان آورد مانند مسأله توحید، صفات ذات باری تعالی، نبوّت عامّه و خاصّه، و برخی مسائل دیگر؛ و البته فرق اسلامی در اینکه چه چیزهایی از اصول دین است و لازم است به آنها ایمان و اعتقاد داشت تا حدودی اختلاف نظر دارند.

ب. بخش اخلاق، یعنی مسائل و دستورهایی که درباره «چگونه بودن» انسان از نظر صفات روحی و خصلتهای معنوی است از قبیل:

13

عدالت، تقوا، شجاعت، عفّت، حکمت، استقامت، وفا، صداقت، امانت و غیره.

ج. بخش احکام، یعنی مسائل مربوط به کار و عمل که چه کارهایی و چگونه باید انجام شود از قبیل نماز، روزه، حج، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر، بیع، اجاره، نکاح، طلاق، تقسیم ارث و غیره.

علمی که متصدّی بخش اول است «علم کلام» است، و علمی که عهده دار بخش دوم است «علم اخلاق» نامیده می‏شود، و علمی که بخش سوم را بر ذمّه دارد «علم فقه» نام گرفته است.

در این تقسیم آنچه مقسم واقع شده است «تعلیمات اسلامی» است، یعنی چیزهایی که جزو متن اسلام است، نه علوم اسلامی که اموری را هم که مقدّمه‏ای است بر تحقیق درباره تعلیمات اسلامی شامل می‏گردد مانند ادبیات، منطق و احیاناً فلسفه.

ثانیاً در این تقسیم، جهت ارتباط تعلیمات اسلامی با «انسان» مورد توجه قرار گرفته است، چیزهایی که مربوط است به عقل و اندیشه انسان «عقاید» خوانده شده است و چیزهایی که مربوط است به خلق و خوی انسان «اخلاق» خوانده شده است و چیزهایی که مربوط است به عمل و کار انسان «فقه» نام گرفته است.

همچنانکه در درسهای کلّیات علم فقه خواهیم گفت، علم فقه هر چند از آن وجهه نظر که فقها بحث می‏کنند یک علم است، از وجهه دیگر مشتمل بر علوم متعدّده است.

به هر حال علم کلام، علم عقاید اسلامی است. در گذشته به آن «علم اصول دین» یا «علم توحید و صفات» هم می‏گفته‏اند.

14